Een schaduw van 33 jaar lang

Op 17 maart 1982 was ik tien jaar en het had een gewone dag kunnen zijn.

For the English version of this article, click here.

Enkele dagen eerder was mij ter ore gekomen dat mijn oom Jan in El Salvador was gearresteerd door de militaire machthebbers. 

Samen met drie andere journalisten werkte hij voor omroeporganisatie IKON aan een reportage over de op handen zijnde verkiezingen in het door burgeroorlog verscheurde land. Op het lijk van een verzetsstrijder van rebellenbeweging FMLN was een briefje gevonden met de contactgegevens van teamgenoot Koos Koster en de machthebbers besloten de vier Nederlandse journalisten op te laten pakken. Als een waarschuwing voor de vier en voor alle andere verslaggevers die in het land te nieuwsgierig waren.

De arrestatie was met een sisser afgelopen, na een dag werden ze vrijgelaten. De vier redeneerden dat hun arrestatie de aandacht vanuit El Salvador en uit het buitenland op hen had gevestigd en daardoor zou werken als een soort van veiligheidsmechaniek. Dat was een misvatting.

Toen ze op 17 maart 1982 op het platteland de vage scheidslijn tussen regeringsterritorium en rebellengebied wilden oversteken om voor hun reportage ook in het rebellengebied te filmen, werden ze door het regeringsleger doodgeschoten. Volgens het leger in een schotenwisseling tussen militairen en rebellen terechtgekomen, maar er was bewijs van urenlang verblijf van de militairen in het gebied, vóórdat de journalisten en hun rebellen-escorte door de kleine droge vallei kwamen. Een hinderlaag waarbij lichtbewapende rebellen en de vier Nederlanders met hun camera’s, statieven en rugzakken werden gedood.

De onderste steen kwam nooit boven, ondanks veel internationale aandacht voor de zaak, en een officieel onderzoek door de Nederlandse overheid. Maart en april van 1982 waren gevuld met krantenartikelen, journaal-items, een herdenkingsdienst op het Mediapark in Hilversum en in Amsterdam, en een begrafenis op Zorgvlied in Amsterdam, waar mijn oom Jan woonde wanneer hij in Nederland was.

Europa’s Rafelende Randen, manifestatie in Assen

Fast forward naar 17 maart 2015. Het is 33 jaar later.

Elk jaar weer besluipt de 17e maart mij van achteren en tikt mij in de knieholte, zoals we dat vroeger in de gangen op de middelbare school deden. Klein tikje en lachen als iemand zijn evenwicht verloor of zelfs neerging.

Op de kalender kan ik de dag natuurlijk zien aankomen. En denk dan wel in een flits terug aan 1982 maar dat is dat. Totdat het 17 maart is, dan is er toch weer die tik, dat onrecht van 33 jaar geleden dat nooit is rechtgezet. En dit jaar ging ik neer. Heel de 17e maart met de ziel onder de arm rondgelopen.

Op 13, 14 en 15 maart 2015 werkte ik mee aan Europa’s Rafelende Randen, een manifestatie in Assen. Gedurende het seizoen 2014-2015 waren met acht vrouwen uit grenslanden van de EU Skype-gesprekken gevoerd over thema’s als mensenrechten, minderheden, gelijke rechten voor LHBT’s, sociale integratie, democratie en rechtsstaat, etc. Nu waren de acht in Assen voor een slotmanifestatie. Ze spraken met gewone Assenaren, de ambassadeur van Oekraïne, honorair consuls, EU- Tweede Kamerparlementariërs, de burgemeester, provinciale bestuurders en gemeenteraadsleden, Minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders en mede-activisten op allerhand gebied.

Het waren waardevolle dagen die ook erg intensief waren. Workshops, het Internationaal Filmfestival Assen, Koenders, een kerkdienst, eten bij Xapoe in Assen, het was een compacte microkosmos van informatie, indrukken, emoties en meer.

Wat me op de 17e meer raakte dan anders is dat we 33 jaar later nog steeds moeten vrezen voor onrecht, voor de rechtsstaat (Rusland!) en dat er nog altijd moedige mensen nodig zijn die opstaan tegen regeringen die onrecht tot beleid hebben gemaakt en daarover met een uitgestreken gezicht leugens vertellen.

Mijn diepste respect voor Neringa Jurčiukonytė, Nara Nariman, Tonia Asimakopoulou, Kate Morton, Lusine Ghazaryan, Olexandra Matviychuk, Elena Shakhova en Samia Hathroubi. Zij strijden voor een wereld waarin vrijheid, gelijkheid en broederschap/zusterschap zegevieren!

Zeven van de vrouwen met wethouder Ruud Wiersema (L) en burgemeester van Assen Marco Out (R)

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.